آمار چیست؟

اغلب مردم آمار را به عنوان مفهومی از اعداد و ارقام و اطلاعات عددی می شناسند. مثل نرخ بیکاری، نرخ تورم، تعداد جمعیت، تعداد مرگ و میر و … . اما واقعیت این است که علم آمار در معنای خاص دارای مفهومی بسیار گسترده تر از معنای عام آن است.

تعریف علم آمار

آمار(statistics) شاخه­ ای از ریاضیات کاربردی است و مجموعه ای است از مفاهیم و روش ها که برای جمع آوری، تجزیه و تحلیل، تفسیر و ارائه نتیجه از داده های تجربی می پردازد. تئوری های ریاضی پشت آمار به شدت بر حساب دیفرانسیل و انتگرال، جبر خطی و نظریه احتمال تکیه دارند.

وقتی که رخداد یک پیشامد به طور کامل و قطعی قابل پیش بینی نباشد، استنباط های آماری کاربرد پیدا می­ کنند. این استنباط­ ها براساس اطلاعات محدود و با در نظر گرفتن عدم حتمیت به تخمین واقعیت ها می پردازند.

آماردانان، درگیر تعیین چگونگی نتیجه گیری قابل اعتماد، در مورد گروه های بزرگ و رویدادهای کلی از رفتار و سایر ویژگی های قابل مشاهده نمونه های کوچک هستند. این نمونه های کوچک بخشی از گروه بزرگ یا تعداد محدودی از نمونه های یک پدیده کلی را نشان می دهند.

در عمل، آمار ایده‌ای است که ما می‌توانیم با مطالعه ویژگی‌های تعداد کمتری از اشیاء یا رویدادهای مشابه (یک نمونه) در مورد ویژگی‌های مجموعه‌های بزرگی از اشیا یا رویدادها (یک جمعیت) بیاموزیم. از آنجایی که در بسیاری از موارد جمع‌آوری داده‌های جامع درباره کل جمعیت بسیار پرهزینه، دشوار یا غیرممکن است، آمار با نمونه‌ای شروع می‌شود که به راحتی یا مقرون به صرفه، قابل مشاهده است.

علم آمار اهداف زیر را دنبال می کند:

• تجزیه و تحلیل داده های نمونه و انجام استباط های آماری به شکلی که قابل تعمیم به جامعه باشد.
• اندازه گیری و بیان عدم قطعیت که در تحلیل ها وجود دارد.

دو ایده اساسی در زمینه آمار عبارتند از عدم قطعیت و تنوع. موقعیت های زیادی وجود دارد که ما در علم (یا به طور کلی در زندگی) با آنها مواجه می شویم که نتیجه آنها نامشخص است. در برخی موارد عدم قطعیت به این دلیل است که نتیجه مورد نظر هنوز مشخص نشده است (مثلاً ممکن است ندانیم فردا باران خواهد بارید یا خیر) در حالی که در موارد دیگر عدم قطعیت به این دلیل است که اگرچه نتیجه قبلاً مشخص شده است ما از آن آگاه نیستیم.

«احتمال» یک زبان ریاضی است که برای بحث در مورد رویدادهای نامشخص و عدم قطعیت استفاده می شود و نقش کلیدی در آمار دارد. در بسیاری از شرایط اگر یک اندازه گیری تکرار شود، احتمالاً پاسخ تغییر می کند. آماردانان تلاش می کنند (در صورت امکان) منابع تنوع را در هر موقعیتی درک و کنترل کنند.

علم آمار و کاربردهای آن

نقش آمار در علوم مختلف

آمار یک علم بین رشته ای است و تقریباً در همه زمینه های علمی،کاربرد دارد. آمار در رشته های علمی مانند علوم فیزیکی و اجتماعی و همچنین در تجارت و بازرگانی، علوم انسانی، دولتی و تولید استفاده می شود.

در اکثر تحقیق های علمی برای جمع آوری اطلاعات و داده ها، بر اساس روش های آماری نوع و تعداد داده ها تعیین می شود. در اغلب موارد جمع آوری کل داده های جمعیت مورد مطالعه به دلایل مختلف امکان پذیر نیست و نیاز به انتخاب مجموعه محدودی از داده ها به عنوان نمونه وجود دارد. علم آمار روش نمونه گیری را به گونه ای تبیین می کند که نتایج حاصل از نمونه و استنباط های انجام شده، قابل تعمیم به جامعه باشد. در واقع با استفاده از علم آمار و روش های آن می توان مجموعه ای از داده ها را جمع آوری کرد که مصداق بارز ضرب المثل «مشت نمونه خروار است» باشد.

بعد از گردآوری داده ها با استفاده از روش های آماری می توان به تلخیص و گزارش گیری از داده ها پرداخت. این بخش از آمار که نمایی کلی از داده های جمع آوری شده را به نمایش می گذارد، «آمار توصیفی» نامیده می شود. این بخش، قسمت کوچکی از حوزه علم آمار را در بر می گیرد.

مهمترین بخش آمار که برای استخراج نتایج کلی و به دست آوردن استباط هایی درباره ی جامعه مورد مطالعه به کمک محققین می آید، « آمار استنباطی» نامیده می شود.

این بخش ها اعم از روش های نمونه گیری، آمار توصیفی و آمار استنباطی ارتباط و پیوستگی زیادی با هم دارند. تجزیه و تحلیل داده ها و روش های آماری منتخب، بستگی زیادی به روش جمع آوری و نوع داده ها خواهد داشت. همچنین استفاده از کل این روش ها با توجه به نوع سوالات و فرضیات تحقیق انجام می شود. در واقع آماردان با بررسی سوالات و فرضیات تحقیق در مورد روش های جمع آوری، روش های خلاصه سازی، آزمون فرضیات و استنباط تصمیم گیری می کند.

با توجه به کاربرد گسترده علم آمار در تمام علومی که تلاش در آزمودن فرضیه ها و تولید نظریه های جدید دارند؛

اگر به فراگیری آمار علاقه­ مند هستید،

به شما توصیه می کنیم به کاوش در وب سایت ما ادامه دهید تا از مطالب متنوعی که  مورد آمار، روش­های آمار کاربردی و همچنین نرم افزارهای آماری ارائه می­ شود، بهره­ مند شوید.